કીર્તન

કીર્તન એટલે શ્રી હરિના અનંત નામ. દિવ્ય કર્મ અને અલૌકિક ગુણો નિરૂપણ કરવામાં આવે છે તેવાસ્તોત્રદિનુ શ્રદ્ધાપૂર્વક કથન.કીર્તન પ્રભુ સન્મુખ ગવાયછે. પ્રભુ એના વઙે જ પ્રસન્ન થાય છે.ભાવ પૂર્વકગાનારાઅનેસંભાળનારના હ્રદયમાં પ્રભુ પ્રેમ પ્રગટેછે અને અલૌકિક તત્વ ઓતપ્રોત થાય છે.

‘કલૌ કીર્તનાત્” કલિયુગમાં ભગવાન સુધી પહોંચવાનો સરળ માર્ગ કીર્તન છે. નવધાભક્તિનવ પ્રકારની ભક્તિનો પ્રકાર છે, જે બીજા સ્થાને છે.ગુણગાન અને કથા એ શ્બ્દવાચ્ય કીર્તનનો પ્રકાર છે.ભગવાનના ગૂણો-મહિમાનુ ગાન કરવુ. ગીતામાં સર્વપ્રથમ ‘કીર્તન’ જોવા મળ્યુ અને પછી ભાગવત અને બીજાભક્તિપુરાણઅનેઉપપુરાણોમા આનોઉલ્લેખમળેછે. ભાગવતમાગોપીગીત,વેણુગીત,ભ્રમરગીત,યુગલગીત કીર્તનનોપ્રકાર છે. જયદેવરચિત ‘ગીતગોવિંદ’ આર્દશ કીર્તનનુસ્વરૂપ છે. શ્રી કે.કા. શાસ્ત્રીએ ‘ભજન’ ને જ્ઞાનપરખઅને “કીર્તન’ ને ‘લીલા પ્રધાન’ કહી કીર્તનનુ મહત્વ સમજાવ્યું છે. કીર્તનમાં ભગવાનના સ્વરૂપનું વર્ણન,ગુણગાન કે લીલાનું વર્ણન હોય છે. ભજન philosophical હોય છે. કીર્તન લોકસંગીત છે. કીર્તન હિંદુધર્મ, શીખધર્મ અને કઈક અંશે બુધ્ધધર્મમાં ઉપાસનાનું અંગ છે.ભજન સમજવું અઘરું છે, કીર્તન સરળતાથી હૃદયમાં ઉતરી જાય છે. માનવમન કીર્તનળમાં તલ્લીન થઇ જાય છે જ્યારે ભજનના એક એક શબ્દને સમજવાની કોશિશ કરવાની હોય છે. ૧૧-૧૨સદીમાં ભક્તિમાર્ગના ચાર આચાર્યોરામાનુજાચાર્ય, નિમ્બાકાચાર્ય,માધવાચાર્ય તેમજ વિષ્ણુ સ્વામી તથા તેમના શિષ્યોએ ભક્તિકીર્તનો દ્વારા ભારતમાં લઞભગ દરેક પ્રાન્તમાં ભક્તિનો ડંકોવગાડ્યો.ગુરુબાની કે શબ્દકીર્તન શીખધર્મમાં ભક્તિસંગીત તરીકે ગવાય છે. હાર્મોનિયમ અને તબલાનાસ્વર પર કીર્તન ગવાય છે. સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાયમાંકીર્તનનુ અનેરૂ મહત્વછે. પરમાત્માનુ નામકીર્તન કરતાંકરતાં આઘ્યાત્મિક કલ્યાણ સાધવો મુખ્ય લક્ષ્ય છે
તેમની રચના, પદો અને કીર્તનસાહિત્ય દિવ્ય આનંદઆપે છે. ગૌડીય સંપ્રદાય, શ્રીચૈત્તન્ય સંપ્રદાયમાં નામસંકિર્તન પર વિષેશ ભાર મૂકે છે. ભગવાન માટે ગવાય ત્યારે દિવ્યતા પ્રગટે છે, ભક્તિ ઉદય પામે છે.
નામકીર્તન દ્વારા ભગવાન પોતાની મેળે ભક્ત તરફ
પ્રઞટ થાય છે ભગવાન ભકતાધિન છે. પુષ્ટિમાર્ગમાં
શ્રી વલ્લભમહાપ્રભુજી વૈષ્ણવોને આજ્ઞા કરે છે કે’શ્રીકૃષ્ણ સેવા સદા કાર્યા’ શ્રી કૃષ્ણની સેવા સદા કરવી. સેવાના ત્રણ અંગ છે. રાગ,ભોગ અને શૃંગાર.રાગ એટલે કીર્તન, ભોગ એટલે સામગ્રી અને શૃંગાર એટલે વાગાવસ્ત્ર. પુષ્ટિમાર્ગની સેવામાં શ્રીઠાકોરજી કીર્તનો સાથેજ જાગે છે, કીર્તનો સાથે આરોગે છે અને કીર્તનો સાથે પોઢે છે. પુષ્ટિમાર્ગમાં કીર્તન એજસાધ્ય છે. પુષ્ટિમાર્ગ અને સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાયમાંઅષ્ટસખાનું સાહિત્ય એ ‘કીર્તન’ નો જ પ્રકાર છે.
કીર્તન ઘેર બેઠા ગંગા સમાન છે. પ્રભુ શ્રીરામે
શબરીને નવધાભક્તિ અને કીર્તનનો મહિમા કહયો.
ભારતમાં અનેક સંતો થઇ ગયા જે કીર્તનકાર તરીકે
પ્રસિધ્ધી પામ્યા છે. તેમના પદ અને કીર્તન આજે પણ લોકકંઠે છે. સંતતુકારામ,સંતકબીર,બંગાળના ચૈતન્યમહાપ્રભુજી, ભક્તપ્રહલાદ,સંતનામદેવ,સંત
જ્ઞાનેસશ્ર્વર,નરસિંહમહેતા, મીંરાબાઈ,ભક્ત ઘ્રુવ
પાનબાઈ,ગંગાસતી આવા અગણિત સંતોની રચનાઓ કીર્તન તરીકે ગવાય છે.
કબીરજી કહે છે,’તીર્થ ગયે ફળ એક,સંત મીલેફળ ચાર, સત્સંગ સે અનેક ફળ, કહત કબીર વિચાર. આપણા નારદજી નારાયણ નારાયણ બોલી
બોલીને ભ્રમણ કરતાં રહેતા.કીર્તન ગમે ત્યારે થઇ શકે ઊઠતા બેસતા, હરતા ફરતાં. ભારતમાં અનેકધાર્મિક સંસ્થાઓ સતત જાપ અને કીર્તન કરે છે.જેમકે જામનગર માં હનુમાનજી મંદિરમાં સતત રામધુન થાય છે. સામુહિક કીર્તનમાં અખંડ ધૂન, ભજનનામકીર્તન, જાગરણ કરાય છે. સામૂહિક કીર્તન થાયછે તે સ્થળ અને સ્થાનમાં નવા સ્પંદનો ઉભા થાય છેજે વાતાવરણને નિર્મળ, પવિત્ર અને અલૌકિક બનાવે છે વારંવાર ત્યાં જવા મન ખેંચાય છે. કહેવાય છે કે મહાદેવજી સતત રામનામનો જપકરે છે. શ્રીકૃષ્ણ શિવજીનુ સંકીર્તન કરે છે. હનુમાનજી રામનામનો જપ કરે છે. માતા પાર્વતી સતત શિવજી નુ ધ્યાન ધરે છે. લક્ષ્મીજી વીષ્ણૂ નીઉપાસના કરે છે. પ્રભુ સાથે ઐક્ય સાધવામા કીર્તનએક સાધન છે.સાધનાભક્તિનુ સ્વરૂપ છે. તાલ સાથે કીર્તન અને મંંત્ર આધ્યાત્મિક શકિત આપે છે. યોગ અને ધ્યાનમાં કીર્તન અને મંત્ર થી ગુણાતીત વાતાવરણ ઉત્પન્ન કરાય છે જે મનુષ્યને માનસિક અશાંતિમાં દૂર કરવામાં મદદરૂપ થાય છે. માનસિક તાણ, ગભરામણમાં થી મુક્તિ મળે છે. ધીરેધીરે હ્રદય શુદ્ધ થાય છે. જીવન જીવવાનો હેતુ મળે છે. આજકાલના દોડધામ અને પ્રતિસ્પર્ધા દરેક ક્ષેત્રેજોવા મળે છે. મનુષ્ય વારંવાર હતાશ થાય છે અને આત્મહત્યા જેવા પગલાં ભરવા પ્રયત્ન કરે છે. જો જીવનમાં કીર્તન મંત્રજાપનો નિયમ રાખવામાં આવે તો મનોબળ મજબૂત રહે છે અને કપરો સમય પસાર થઇ શકે છે.
કીર્તન ઊંડા જળશાય સમાન છે જેનું જળ
આંતરિક શાંતી અને આધ્યાત્મિક સંતોષ આપે છે.
તમે જેટલું વધુ જળ પીશો એટલું હ્રદય પ્રેમ અને
નિર્મળતા પ્રાપ્ત કરશે.
અમેરિકાના જાણીતા કીર્તનકાર કૃષ્ણદાસ કહે છે” The way i look it, when you want a kid to take medicine, you have to hide
it in some kind of syrup. With chanting the music is the syrup and the Divine Names are the medicine” તેમના મતે કીર્તન
એક ઔષધી તરીકે કામ કરે છે.

મોક્ષ

મોક્ષ એટલે શું? મુક્તિ કેમ મળે? મુક્તિ મેળવવા અને પામવા માં ફરક છે. એક મેળવી ને બીજી ઝંખના ઉત્પન થાય છે. જયારે પામી ને સંતોષ થાય છે. મનુષ્યજીવન ના ચાર લક્ષ્ય હોય છે. તેને ‘પુરુષાર્થ’ કહેવાય છે. ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ. ધર્મ એ પાયો છે, મોક્ષ અંતિમ ધ્ધેય છે. અર્થે અને કામ પુરુષાર્થ ના સાધન છે જેના દ્વારા અંતિમ લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરવાનુ છે.

બધા જ દર્શનોઅલગ અલગ રીતે વિચારે છે. આદિશંકરાર્ચ્ય ના મતે આત્મા મૂળ નિત્ય, શુદ્ગ,ચૈતન્ય, મુક્ત અને અવિનાશી છે, પણ અવિધા અથવા અજ્ઞાનવશ થઈ તે બંધન માં ફસાય છે. અવિધાનો અંત લાવવો જરૂરી છે.જયારે કમૅ અને કમૅ ના બંધનોમાંથી મુક્તિ મનુષ્ય છૂટી જાય છે તો ‘જીવનમુકિત’ પામે છે. મનુષ્યના મનમાં કોઇ કામના રહેતી નથી, સવૅત્ર ઇશ્વરનો અનુભવ કરે છે.મનુષ્ય બંધનમાંથી મુક્ત થઇ પુનઃ શરીર ધારણ નથી કરતો તે,’વિદેહમુક્ત’ બને છે. અન્ય આચાર્યના મત મુક્તિ વિષે અલગ અલગ છે. રામાનુજચ્ચાયૅ કે વલ વિદેહ મુક્તિને જ માને છે. માધવાચાયૅ પણ ભગવાનના અનુગ્રહથી જ પ્રાપ્ત થતી મુક્તિને માને છે શાસ્ત્રો માં પાંચ પ્રકારની મુક્તિનુ વણૅન છે.૧)સાલોકય દેવ ભજન કરતાં તેના લોકમાં વાસ મળે. ૨)સાષ્ટિ જીવ દેવના ઐશ્વર્યાને ભોગવી શકવાનો અધિકાર પ્રાપ્ત કરે ૩) સામીપ્ય જીવ દેવ સાથે સામીપ્ય કેળવે ૪)સારુપ્ય જીવને દેવ જેવુ રૂપ મળે ૫) સાયુજ્ય જીવ દેવ સાથે એકત્વ મેળવે.

મુક્તિનુ સ્વરૂપ વિષે ભેદ છે. કેટલાક દશૅન દુઃખની નિવૃત્તિ એટલે મોક્ષ, તો કોઈ વળી પરમાનંદની અનુભૂતિને મુક્તિ માને છે. જૈન મતાનુસાર મોક્ષની પ્રાપ્તિ મનુષ્ય શરીર દ્વારા જ થાય છે. મનુષ્ય બંધનમાં જોડાય છે અને મુક્ત પણ થાય છે જે સમ્યક દશૅન, સમ્યક જ્ઞાન અને સ્મયક ચારિત્ર દ્વારા મેળવી શકાય છે. બૌદ્ધ દશૅન ‘નિર્વાણ” પ્રાપ્ત કરવા ની હિમાયત કરે છે. જીવની સંસાર નિવૃત્તિ એજ મુક્તિ છે. કર્મ અને વાસનાનું બંધન સંસારનુ નિર્માણ કરે છે. કર્મનો નાશ શક્ય નથી. પરંતુ જો ભગવાનની પ્રસન્નતા માટે કર્મ કરવામાં આવે તો સંસાર નાશ થઈ જાય છે. આ માટે ભક્તિમાર્ગ એકમાત્ર સહજ અને સરળ માર્ગ છે. કોઈ જાતના જતિવર્ણના ભેદભાવ વગર મનુષ્ય ભક્તિ માર્ગને અપનાવી શકે છે અને મુક્તિ મેળવવા પ્રયત્ન કરી શકે છે. શાંડિલ્ય ભક્તિ સૂત્રોમાં પ્રેમ સ્વરૂપ ભક્તિ કરવાનો ઉલ્લેખ મળે છે. નારદભકિત સૂત્રોમાં સર્વથી અધિક ભગવાનમાં સ્નેહ એટલે ભક્તિ. ભાગવત એ ભક્તિનો ગ્નંથ છે. ભગવાનના વિવિધ અવતારો,અનંત અલૌકિક લીલાઓનુ વર્ણન તેમાં છે. ભાગવત પાંચમો વેદ છે. વેદમાં વિવિધ પ્રકારની પ્રાથના,પૂજાતથા ભક્તિનો ઉલ્લેખ છે. ભગવદ્દ ગુણાનુવાદ ભક્તિનુ પોષક તત્વ છે. શ્રીવલ્લભાચાર્યજી એ ભક્તિવર્ધિની ગ્નંથમા ભક્તની ત્રણ અવસ્વથાઓનુ વર્ણન કર્યુ છે. ૧) પ્રેમ ભક્તને ભગવાનનુ આર્કષણ થાય અને અનુરાગ જાગે. ૨) આસકિત જગતમાં વૈરાગ્ય થવો અને પ્રભુમાં મન જોડાઈ જાય છે.૩) વ્યસન ભગવાન.સાથે જોડાઇ જવાની તીવ્ર તાલાવેલી . વિરહ વેદના. આ ભક્તિમાર્ગીય મોક્ષ છે. ઉત્તમ મોક્ષ છે

ગજેન્દ્રમોક્ષ ઉત્તમ ઉદાહરણ છે.


ફિલોસોફર

ફિલોસોફર એટલે કોણ? પાયથાગોરસ ના મતે ફિલોસોફર નો અથઁ  રમતગમત ની હરીફાઇ મા ત્રણ પ઼કાર ના લોકો આવતા હોય છે.                                                          (1) હરીફાઇ મા ભાઞ લેનારા  (2) ધંધાદારી વૃતિ થી આવનારા વેપારી જે  દુકાન પંઙાલ લગાવી આવક કરવા વાળા (3) નિમઁમ ભાવે રમતગમત નુ નિરીક્ષણ કરી આનંદ અને સંતોષ મેળવનારા પ઼ક્ષેક. એવી જ રીતે જીવન ની રમત મા પણ ત્રણ પ઼કારના લોકો જોવા મળે છે. (1) કીતિઁ અને વાહવાહીમેળવનારા (2) મોજશોખ નાગુલામ, ભૌતિક સંપત્તિ ના ઉપાસકો (3) પરમસત઼ ની ઉપાસના કરનારા જ્ઞાની જે ફિલોસોફર .                                                                                                                                 ભારતીય પરંપરા માં ફિલોસોફી ને દશઁનશાત્ર કહેવાય છે. ભારતીય દશઁન જ્ઞાનનો ભંડારછે. જિજ્ઞાસા,શોધ અને જ્ઞાન આ ત્રણ મૂળભૂત પાયા છે. શ્રૃષિમુનિઓની અનુભૂતિ માં થી જે સતૄ સાપડયું તે ભારતીય દશઁન નો આધાર છે.                      પશ્રિમ ની ફિલોસોફી મા આઘુનિક વિચારધારાઓ છે.તકઁકવાદ છે.નિતીપરાણય અને ઞૂઢતાને વિશે અણગમો ધરાવનારુ છે. જયારે ભારત નુ માનસ આંતરજીવન તરફ વધુ ઢળે છે.                                                                                            જગત શું છે? સંસાર શું છે?  પ઼ક઼તિ,મન,જીવ,ભઞવાન શુ છે? આવા દાશઁનિક સવાલ માનવ મન માં ઉદભવતા હોય છે. ૠષિમુનિઓ,જ્ઞાનીઓ અને ચિતંકોએ સાધના,ચિતંન,મનન અને એકાગ઼તાથી મેળવેલ જ્ઞાન વડે આ સવાલનાજવાબ આપી જે રચના કરી તે દશઁનશાત્ર. દશઁન એ સમાજ અને સંસકૃતિ નો અનમોલ ભંઙાર છે.

Guru Purnima

 

 

 

 

 

 

 

 

“Gurugovind Dou Khade Kaaku Laage paay Balihari”

Guru aapne Govind Diya Baatay.Without teacher one can never reach God. Guru is a Sanskrit word. Gu means darkness and ru means the remover of darknes.  GuruPurnima is day when Lord shiva became the Guru of Saptashrishs seven sages.guru who leads their disciples on the path of enlighenment.Gurupurnima is celebratd by Hindus,Jainsand Buddhists Itis a day to pay respect to teachers.                                                                    

Sage Vyasa, author of epic Mahabharat is known as the symbol of Guru Shishyas tradition. Vyasa started writing the Brahma sutras on this day. Vyas purnima is celebrated during the month of Ashadha on the day of full moonday.

 Krishnam Vande Jagadguru.

 

 

 

 

 

 

 

First blog post

This is your very first post. Click the Edit link to modify or delete it, or start a new post. If you like, use this post to tell readers why you started this blog and what you plan to do with it.